Co to jest dozór elektroniczny i kto może z niego skorzystać?

W polskim systemie prawnym dozór elektroniczny to jedna z form wykonywania kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym. To rozwiązanie umożliwia skazanemu odbywanie kary w warunkach domowych, przy jednoczesnym kontrolowaniu jego miejsca pobytu za pomocą urządzeń elektronicznych. Dzięki temu dozór elektroniczny stanowi alternatywę dla tradycyjnego osadzenia w zakładzie karnym, pozwalając zachować więzi rodzinne, kontynuować pracę zawodową czy edukację.

Czym dokładnie jest dozór elektroniczny?

Dozór elektroniczny polega na objęciu osoby skazanej kontrolą przy użyciu specjalnych urządzeń technicznych. Najczęściej stosuje się tzw. opaskę elektroniczną zakładaną na nogę, która pozwala monitorować, czy skazany przebywa w określonym miejscu i czasie — np. w domu w godzinach wieczornych i nocnych.

System dozoru elektronicznego obejmuje:

• urządzenie do monitorowania (opaskę) noszoną przez skazanego,
• nadajnik i odbiornik umieszczany w miejscu odbywania kary (np. w mieszkaniu),
• centrum monitorowania, które na bieżąco weryfikuje, czy osoba objęta dozorem przestrzega nałożonych na nią obowiązków.

Kto może skorzystać z dozoru elektronicznego?

Warto pamiętać, że nie każdy skazany może ubiegać się o odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego. Kodeks karny wykonawczy poza zakładem karnym przewidują konkretne warunki, które muszą zostać spełnione:

Wysokość kary

Z dozoru elektronicznego mogą skorzystać osoby skazane na:

• karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 1 roku i 6 miesięcy, jeśli nie zostały wcześniej skazane na karę pozbawienia wolności w warunkach recydywy wielokrotnej,
• w niektórych przypadkach możliwe jest odbycie w tym systemie reszty kary, jeśli pozostała do odbycia część mieści się w powyższych granicach.

Zgoda osób zamieszkujących wspólnie

Dozór elektroniczny jest wykonywany najczęściej w miejscu zamieszkania skazanego. W związku z tym wymagana jest zgoda pełnoletnich domowników na odbywanie kary w systemie SDE (System Dozoru Elektronicznego).

Warunki techniczne

Miejsce odbywania kary musi umożliwiać instalację urządzeń dozoru — potrzebny jest m.in. stały dostęp do prądu i zasięg sieci GSM. Decyzję w tym zakresie podejmuje kurator sądowy po przeprowadzeniu wizji lokalnej.

Ocena sądu

Ostateczną decyzję o udzieleniu zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego podejmuje sąd penitencjarny. Analizuje on nie tylko powyższe przesłanki, ale także:

• postawę i dotychczasowe zachowanie skazanego,
• ryzyko powrotu do przestępstwa,
• wpływ na bezpieczeństwo i porządek publiczny,
• ewentualne opinie kuratora lub zakładu karnego.

Jak złożyć wniosek o dozór elektroniczny?

Wniosek o udzielenie zgody na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego składa się do sądu penitencjarnego właściwego dla miejsca zamieszkania skazanego. Wniosek może złożyć:

• sam skazany,
• jego obrońca,
• prokurator,
• sąd z urzędu.

Warto dołączyć do wniosku:

• pisemne zgody wszystkich pełnoletnich domowników (obligatoryjnie);
• dokumentację potwierdzającą zatrudnienie lub naukę;
• pozytywne opinie pracodawcy, kuratora, osoby godnej zaufania itp.

Jakie są korzyści z dozoru elektronicznego?

Skazany może nadal pracować zawodowo — zarówno na etacie, jak i w działalności gospodarczej. Dzięki temu nie traci zatrudnienia ani stałego dochodu, co ma ogromne znaczenie zwłaszcza w przypadku osób utrzymujących rodzinę.

Izolacja więzienna wiąże się z dużym stresem i pogorszeniem stanu psychicznego. Odbywanie kary w warunkach domowych znacząco ogranicza te negatywne skutki, a skazany ma dostęp do wsparcia rodziny i codziennej rutyny.

Zakłady karne często są miejscem, w którym osoby skazane stykają się z tzw. „podkulturą więzienną” i mogą popaść w relacje z innymi przestępcami. W systemie dozoru elektronicznego ten wpływ zostaje całkowicie wyeliminowany.

Dozór elektroniczny to nowoczesna forma wykonywania kary pozbawienia wolności, która – pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów – daje szansę na odbycie kary w domu. Jest to rozwiązanie humanitarne, funkcjonalne i coraz częściej stosowane w polskim wymiarze sprawiedliwości. Jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich zastanawia się nad tą formą odbycia kary, warto skonsultować się z adwokatem, który pomoże ocenić szanse i przygotować odpowiedni wniosek.