Nasze usługi
Przestępstwa przeciwko mieniu – kradzież i oszustwo
Przestępstwa przeciwko mieniu, a w szczególności kradzież i oszustwo stanowią rodzaj przestępstw, które są w Polsce stosunkowo najczęściej popełniane z wyraźną tendencją wzrostową obserwowaną w ostatnich latach.
Tradycyjnie najbardziej znanymi przestępstwami przeciwko mieniu są kradzież (art. 278 k.k.), kradzież z włamaniem (art. 279 k.k.), przywłaszczenie (art. 284 k.k.) oraz oszustwo (art. 286 k.k.). Wraz z postępem technicznym w polskim porządku prawnym pojawiły się ponadto takie regulacje jak kradzież impulsów telefonicznych (art. 285 k.k.) czy oszustwo komputerowe (art. 287 k.k.). Przestępstwa rozbójnicze z kolei charakteryzują się elementem przemocy lub groźby wobec osoby.
Na czym polega przestępstwo kradzieży oraz oszustwa?
Kradzież oraz oszustwo należą do przestępstw przeciwko mieniu, które rozumiane jest jako własność i wszelkie inne prawa o charakterze majątkowym. Ochroną objęte są przede wszystkim prawa rzeczowe jak własność, ale także prawa obligacyjne i prawa niematerialne. Wskazać należy, że mienie jako przedmiot czynności wykonawczej odnosi się do cudzej rzeczy ruchomej. Oznacza to, że kradzieży lub oszustwa można dokonać tylko do takich rzeczy, które stanowią czyjąś własność i posiadają wartość majątkową możliwą do wyrażenia w pieniądzu. Mienie powinno zatem mieć charakter ekonomiczny oraz prawny.
Przestępstwo kradzieży w myśl art. 278 k.k. polega na zaborze cudzej rzeczy ruchomej w celu jej przywłaszczenia. Przestępstwo to jest dokonywane w chwili zawładnięcia rzeczy przez sprawcę. Zatem, by można było mówić o zaborze, rzecz ruchoma musi należeć do innej osoby np. kradzież cudzego samochodu. Sprawca w przypadku przestępstwa kradzieży zabiera cudzą rzecz z zamiarem postąpienia z nią jak z własną. Wskazać należy jednak, że nie musi on działać z zamiarem osiągnięcia korzyści majątkowej, gdyż może on dokonać kradzieży np. w celu zniszczenia skradzionej rzeczy.
Oszustwo różni się tymczasem od kradzieży w szczególności podstępnym działaniem sprawcy oraz skutkiem, który realizowany jest przez samego pokrzywdzonego. Wedle ustawowego opisu zawartego w art. 286 k.k. oszustwo polega na tym, że sprawca w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania. Skutkiem oszustwa jest niekorzystne rozporządzenie przez pokrzywdzonego własnym lub cudzym mieniem. Niekorzystność należy rozumieć jako pogorszenie sytuacji majątkowej pokrzywdzonego
W jakich sytuacjach kradzież stanowić będzie wykroczenie?
Niektóre przestępstwa przeciwko mieniu np. kradzież mogą stanowić przestępstwo albo wykroczenie. Decydująca w tej mierze jest wartość szkody wyrządzonej przestępstwem. W aktualnie obowiązującym porządku prawnym granica powyżej której czyn zabroniony stanowi przestępstwo wynosi 800 zł. Wynika z tego, że sprawca, który dokonuje kradzieży towaru sklepowego o wartości równej lub niższej 800 zł odpowiada za wykroczenie. Jednakże w przypadku przekroczenia tej wartości czyn taki będzie stanowił przestępstwo.
Należy zaznaczyć, że technika tzw. czynów „przepołowionych” nie będzie miała zastosowania, jeżeli:
- przedmiotem czynu jest broń, amunicja, materiały lub przyrządy wybuchowe,
- sprawca popełnia kradzież w sposób szczególnie zuchwały lub z włamaniem,
- sprawca używa gwałtu na osobie albo grozi jego natychmiastowym użyciem, aby utrzymać się w posiadaniu zabranego mienia, a gdy chodzi o zabranie innej osobie mienia w celu przywłaszczenia, także wtedy, gdy sprawca doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności.
Sytuacja wygląda zgoła odmiennie w przypadku przestępstwa oszustwa, gdyż czyn ten niezależnie od wartości szkody wyrządzonej przestępstwem stanowić będzie zawsze przestępstwo.
Wymiar kary
Odpowiedzialność za przestępstwo kradzieży określa art. 278 k.k. Stanowi on, że za popełnienie tego czynu zabronionego grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Ta sama kara została przewidziana za kradzież energii, karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego, jak również cudzego programu komputerowego. Surowsza kara została natomiast przewidziana za kradzież szczególnie zuchwałą, gdyż grozi za nią kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.
Istotnym jest, iż w przypadkach mniejszej wagi sąd wymierzy sprawcy czynu łagodniejszą karę w postaci grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. O wystąpieniu w danej sprawie przypadku mniejszej wagi decydować będą w szczególności takie okoliczności jak niewielka wartość skradzionej rzeczy czy zasługująca na uwzględnienie motywacja sprawcy.
Za popełnienie przestępstwa oszustwa sprawcy grozi tymczasem zgodnie z art. 286 k.k. kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Wypadek mniejszej wagi zagrożony jest natomiast karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Tryb ścigania przestępstwa kradzieży oraz oszustwa
Kradzież oraz oszustwo stanowią przestępstwa powszechne. Oznacza to, że może je popełnić każda osoba zdolna do ponoszenia odpowiedzialności karnej bez względu na szczególne cechy ją wyróżniające.
Przestępstwa te co do zasady ścigane są z urzędu. Tryb ten nie wymaga podejmowania żadnego działania przez pokrzywdzonego. Jeżeli natomiast kradzież albo oszustwo popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego. Organy ściągania, nawet posiadając wiedzę o popełnieniu przestępstwa w tego rodzaju przypadkach nie mają uprawnienia, by wszcząć z urzędu postępowanie, a następnie postawić sprawcy zarzuty oraz skierować do sądu akt oskarżenia.
Jak bronić się w sprawach dotyczących przestępstw przeciwko mieniu?
W sytuacji, gdy dojdzie już do popełnienia przestępstwa kradzieży lub oszustwa sprawca powinien szukać najskuteczniejszych rozwiązań w celu zmniejszenia negatywnych konsekwencji prawnokarnych jego czynu. Na pierwszy plan wysuwają się próby naprawienia przez sprawcę szkody w całości albo zwrotu w stanie nieuszkodzonym pojazdu lub rzeczy mającej szczególne znaczenie dla kultury. W tych przypadkach sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzania. Wobec sprawcy, który dobrowolnie naprawił szkodę w znacznej części, sąd może z kolei zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Ponadto przeproszenie pokrzywdzonego oraz chęć naprawienia szkody i zaangażowanie się sprawcy w ugodowe rozmowy z pokrzywdzonym może zostać wzięte pod uwagę przez sąd przy wymierzaniu kary. Nie należy tracić z pola widzenia także przyczyn popełnienia konkretnego czynu. Wskazanie wszelkich okoliczności, np. ciężkiej sytuacji finansowej, które zmusiły sprawcę do kradzieży nie pozostają bez znaczenia, gdyż one również będą brane pod uwagę przez sąd.
W przypadku przestępstwa kradzieży, już na etapie postępowania przygotowawczego istotnym jest, by prawidłowo określić wartość skradzionego mienia. W wielu przypadkach bowiem organy postępowania karnego ograniczają się przy ustaleniu wartości rzeczy do zeznań złożonych przez pokrzywdzonego. Wartości te wielokrotnie są zawyżane z uwagi na przedstawianie cen rzeczy z dnia ich zakupu, nie pomniejszając ich chociażby o zużycie rzeczy na przestrzeni lat. W przypadku wątpliwości co do określonej wartości szkody warto rozważyć zasięgnięcie opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego, który posługując się swoją specjalistyczną wiedzą określi w sposób obiektywny faktyczną wartość skradzionego mienia.
Prawidłowe określenie wartości rzeczy ma zatem niebagatelne znaczenie. Mianowicie w przypadku, gdy wartość ta nie jest znaczna, a co za tym idzie stopień społecznej szkodliwości czynu jest znacznie niższy, to istnieje szansa na zmianę kwalifikacji czynu jako wypadek mniejszej wagi, a nawet jako wykroczenie. Wówczas zagrożenie karą będzie dla sprawcy znacznie mniejsze.
Ponadto jako oskarżony o popełnienie przestępstwa kradzieży lub oszustwa należy wziąć pod uwagę terminy przedawnienia karalności oraz wykonania kary.
Pamiętajmy, że konsekwencje prawnokarne przestępstwa kradzieży lub oszustwa mogą być w każdym przypadku inne i zależą od wielu niezależnych czynników. Warto zatem zadbać w tych sprawach o właściwą obronę już na etapie postępowania przygotowawczego.
Pomożemy obronić Twoje prawa!
POGOTOWIE KARNE
Obrońcę może ustanowić dla zatrzymanego także INNA OSOBA, w sytuacji gdy zatrzymany został pozbawiony wolności.