Nasze usługi

Zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie

Policja dokonuje zatrzymania w momencie, kiedy istnieją przesłanki, że dana osoba może być przestępcą. Celem takich działań policji jest nie tylko postawienie kogoś przed sądem, ale także uniemożliwienie ucieczki lub zatarcie śladów. Osoby zatrzymane przez policję muszą zostać poinformowane o przyczynach i podstawach zatrzymania. Jakie masz prawa i obowiązki jako osoba zatrzymana?

Środek przymusu w postaci zatrzymania przez Policję w praktyce stosowany jest bardzo często. Dla zatrzymanego jest to niezmiernie ważny moment, w którym dokonuje się pierwszego przesłuchania (często jeszcze w charakterze świadka). Pierwszy kontakt z Policją ma niejednokrotnie decydujący wpływ na dalszy bieg postępowania karnego, w szczególności może dać podstawę do wystąpienia przez prokuratora z wnioskiem o zastosowanie tzw. tymczasowego aresztowania.

Jako osoba zatrzymana masz prawo do:

  • informacji o przyczynie zatrzymania i do bycia wysłuchanym (art. 244 § 2 k.p.k.);
  • złożenia lub odmowy złożenia oświadczenia w swojej sprawie (art. 244 § 3 k.p.k.);
  • niezwłocznego kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym i bezpośredniej z nim rozmowy (art. 245 § 1 k.p.k.);
  • jeżeli nie znasz wystarczająco języka polskiego, masz prawo do korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza (art. 72 § 1 k.p.k.);
  • otrzymania odpisu protokołu zatrzymania (art. 244 § 3 k.p.k.);
  • zawiadomienia osoby najbliższej lub innej wskazanej osoby, jak również pracodawcy, szkoły, uczelni, dowódcy oraz osoby zarządzającej przedsiębiorstwem zatrzymanego albo przedsiębiorstwem, za które jest on odpowiedzialny, o zatrzymaniu (art. 245 § 2, art. 261 § 1, § 2 i § 3 k.p.k.);
Umów się na konsultację
  • jeżeli nie jesteś obywatelem polskim, masz prawo do kontaktu z urzędem konsularnym lub z przedstawicielstwem dyplomatycznym państwa, którego jesteś obywatelem. Jeżeli nie posiadasz żadnego obywatelstwa, masz prawo do kontaktu z przedstawicielem państwa, w którym zatrzymany mieszka na stałe (art. 612 § 2 k.p.k.);
  • wniesienia do sądu zażalenia na zatrzymanie w terminie 7 dni od dnia zatrzymania. W zażaleniu można się domagać zbadania zasadności, legalności oraz prawidłowości zatrzymania (art. 246 § 1 k.p.k.)
  • natychmiastowego zwolnienia, jeżeli przyczyny zatrzymania przestały istnieć, albo po upływie 48 godzin od chwili zatrzymania, o ile zatrzymany nie zostanie w tym czasie przekazany do sądu z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania. W wypadku przekazania do sądu zatrzymany zostanie zwolniony, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania nie zostanie mu doręczone postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania (art. 248 § 1 i § 2 k.p.k.).

Na osobie zatrzymanej w postępowaniu karnym ciążą dodatkowo podstawowe obowiązki (74 § 2 k.p.k.), tj.:

  • poddanie się oględzinom ciała i badaniom niezwiązanym z naruszeniem ciała;
  • pobranie odcisków palców;
  • zrobienie zdjęcia i okazanie innym osobą;
  • pobranie przez policjanta wymazu śluzówki policzków;
  • jeśli badania przeprowadza pracownik medyczny należy wyrazić zgodę na badania psychologiczne i psychiatryczne oraz na niezbędne badania z dokonaniem zabiegów na ciele, które nie łączą się z zabiegiem chirurgicznym i nie zagrażają zdrowiu. Możesz poprosić, aby badań i oględzin ciała dokonała osoba tej samej płci.

Co może zrobić prokurator?

Prokurator może zarządzić zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie osoby podejrzanej. W powyższej sytuacji może dojść do przeszukania mieszkania, w którym znajduje się osoba podejrzana. Masz prawo być obecny w trakcie prowadzonych przez funkcjonariuszy czynności przeszukania, jak również możesz sobie życzyć, aby była przy tym obecna jeszcze inna osoba.

Przeszukanie mieszkania

Postanowienie sądu lub prokuratora o przeprowadzeniu przeszukania należy okazać osobie, u której przeszukanie ma być przeprowadzone. Należy jednak pamiętać, iż w wypadkach niecierpiących zwłoki, jeżeli postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło zostać wydane, policjant może nam okazać jedynie legitymację służbową, a dopiero następnie zwraca się do sądu lub prokuratora o zatwierdzenie przeszukania. Postanowienie sądu lub prokuratora w przedmiocie zatwierdzenia należy doręczyć osobie, u której dokonano przeszukania, w terminie 7 dni od daty czynności na zgłoszone do protokołu żądanie tej osoby.

Tymczasowe aresztowanie

Tymczasowe aresztowanie jest najsurowszym środkiem zapobiegawczym przewidzianym w kodeksie postępowania karnego, a jego najważniejszym celem jest ochrona prawidłowego przebiegu postępowania karnego. Co więcej, ten środek zapobiegawczy może być również stosowany w celu uniemożliwienia podejrzanym popełnienia nowych poważnych przestępstw.
Umów się na konsultację

Jakie są przesłanki zastosowania tymczasowego aresztowania?

Przesłanki stosowania tymczasowego aresztowania dzieli się zazwyczaj na ogólne, właściwe dla wszystkich środków zapobiegawczych, oraz szczególne – odnoszące się wyłącznie do tymczasowego aresztu. Do pierwszej grupy zalicza się konieczność zabezpieczenia prawidłowego toku procesu lub zapobiegnięcia popełnieniu przez podejrzanego nowego, ciężkiego przestępstwa oraz duże prawdopodobieństwo, że podejrzany popełnił przestępstwo.

Do drugiej grupy należą natomiast:

  1. uzasadniona obawa ucieczki lub ukrycia się podejrzanego (oskarżonego),
  2. uzasadniona obawa, że podejrzany (oskarżony) będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne (tzw. obawa matactwa), oraz
  3. grożąca podejrzanemu (oskarżonemu) surowa kara pozbawienia wolności.

W każdym przypadku stosowania tymczasowego aresztowania musi być spełniona przesłanka ogólna oraz co najmniej jedna przesłanka szczególna.

Ile trwa tymczasowe aresztowanie?

Początkowo nie może ono przekraczać 3 miesięcy, jednak może ono ulec przedłużeniu na dalszy czas oznaczony. Maksymalny łączny czas aresztowania nie może przekroczyć 12 miesięcy. W wyjątkowych przypadkach, gdy zachodzi potrzeba dalszego przedłużenia aresztu, decyzję o tym może podjąć sąd apelacyjny odpowiedzialny za okręg, w którym prowadzone jest postępowanie. Całkowity czas tymczasowego aresztowania przed wydaniem pierwszego wyroku przez sąd pierwszej instancji nie może przekroczyć 2 lat.

Umów się na konsultację

Jakie są prawa osoby tymczasowo aresztowanej?

Po pierwsze, osoba tymczasowo aresztowana powinna mieć świadomość, że jest uprawniona do uzyskania profesjonalnej pomocy adwokata lub radcy prawnego. Z profesjonalnym obrońcą w celu uzyskania pomocy może skontaktować się tymczasowo aresztowany lub jego rodzina.

Jeśli podejrzany lub jego najbliższy krewny nie wyznaczył obrońcy z wyboru lub jeśli podejrzany nie ma wystarczających środków na opłacenie takiego obrońcy, może on złożyć wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu.

Osoba tymczasowo aresztowana powinna wiedzieć, że ma prawo do porozumiewania się ze swym obrońcom bezpośrednio – podczas widzeń, korespondencyjnie lub telefonicznie. Jednak należy pamiętać, że na widzenia oraz kontakt telefoniczny tymczasowo aresztowanego musi wyrazić zgodę organ, do którego dyspozycji taka osoba pozostaje.

 Na etapie postępowania przygotowawczego organem właściwym będzie prokurator prowadzący postępowanie natomiast w późniejszym etapie, gdy akt oskarżenia został skierowany do sądu, właściwy będzie sąd przed którym toczy się sprawa. W sytuacji, gdy tymczasowo aresztowany pozostaje do dyspozycji kilku organów, wymagana jest zgoda na widzenie każdego z nich, chyba że organy te zarządzą inaczej.

Należy zauważyć, że w postępowaniu przygotowawczym prokurator, udzielając zezwolenia na porozumiewanie się, może zastrzec w szczególnie uzasadnionych wypadkach, jeżeli wymaga tego dobro postępowania przygotowawczego, że będzie przy tym obecny sam lub osoba przez niego upoważniona. Wspomniane zastrzeżenie może być stosowane tylko przez pierwsze 14 dni tymczasowego aresztowania.

Jeżeli jest to niezbędne dla dobra postępowania przygotowawczego, prokurator może również w szczególnie uzasadnionych przypadkach kontrolować korespondencję między podejrzanym a obrońcą.

Tymczasowo aresztowany ma prawo do co najmniej jednego widzenia w miesiącu z osobą najbliższą. Odmowa wyrażenia zgody na widzenie może nastąpić wyłącznie wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że widzenie zostanie wykorzystane w celu bezprawnego utrudniania postępowania karnego lub do popełnienia przestępstwa w szczególności podżegania do przestępstwa.

Na zarządzenie o odmowie wyrażenia zgody na widzenie tymczasowo aresztowanego z osobą najbliższą przysługuje zażalenie, z zastrzeżeniem sytuacji, gdy poprzednie zarządzenie o odmowie widzenia z tą osobą zostało utrzymane w mocy przez organ odwoławczy, a od tego momentu nie upłynęły jeszcze 3 miesiące.

Ważnym prawem osoby tymczasowo aresztowanej jest to, że sąd ma obowiązek powiadomić osobę wskazaną przez podejrzanego o zastosowaniu w stosunku do niego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. Na wniosek tymczasowo aresztowanego sąd może powiadomić również inne osoby. Ponadto, jeżeli zachodzi taka potrzeba, sąd zawiadamia pracodawcę, szkołę, uczelnię, dowódcę w przypadku żołnierzy oraz zarząd spółki w przypadku członków zarządu spółki.

Bardzo istotnym uprawnieniem procesowym osoby pozbawionej wolności na skutek stosowania najsurowszego środka zapobiegawczego jest możliwość zaskarżania postanowień o zastosowaniu w stosunku do niej tego środka. Zażalenie na postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania należy wnieść w terminie 7 dni od ogło­sze­nia po­sta­no­wie­nia o tym­cza­so­wym aresz­to­wa­niu (je­że­li stro­na by­ła obec­na przy ogło­sze­niu) al­bo 7 dni od dnia do­rę­cze­nia tego postanowienia.

Zmiana środka zapobiegawczego

Ponadto należy pamiętać, że zarówno tymczasowo aresztowany jak i jego obrońca może nawet w przypadku wydania postanowienia o zastosowaniu czy przedłużeniu tymczasowego aresztowania, składać wnioski o zmianę tego środka zapobiegawczego na inny wolnościowy środek zapobiegawczy.

Osoby tymczasowo aresztowane mają również prawo do pomocy medycznej. Takie osoby powinny mieć dostęp do bezpłatnych usług medycznych oraz odpowiednich leków. Ponadto osoby tymczasowo aresztowane mają prawo do składania ustnych lub pisemnych wniosków i skarg.

Pomożemy obronić Twoje prawa!

KONTAKT

POGOTOWIE KARNE

ZADZWOŃ +48 796 101 123

WYPEŁNIJ FORMULARZ

Obrońcę może ustanowić dla zatrzymanego także INNA OSOBA, w sytuacji gdy zatrzymany został pozbawiony wolności.