Dozór elektroniczny po skazaniu: kiedy i jak złożyć wniosek?

Czym jest SDE i co daje

Dozór elektroniczny (SDE) to wykonywanie kary pozbawienia wolności w domu, pod kontrolą urządzeń monitorujących. Skazany przebywa w wskazanym miejscu i może opuszczać je tylko w ściśle określonych przedziałach czasu, np. na pracę, naukę czy leczenie. Rozwiązanie łączy realną kontrolę państwa z zachowaniem więzi rodzinnych i aktywności zawodowej, co sprzyja szybszej readaptacji i ogranicza koszty społeczne kary.

Kto i kiedy może się ubiegać

Podstawą jest art. 43la Kodeksu karnego wykonawczego. Co do zasady, SDE można zastosować przy karze do 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności; dopuszczalne jest też udzielenie zgody, gdy kara była wyższa, ale do odbycia pozostało nie więcej niż 6 miesięcy. Konieczna jest pozytywna prognoza kryminologiczna oraz możliwość objęcia miejsca pobytu zasięgiem technicznym systemu SDE. Wniosek warto składać niezwłocznie po uprawomocnieniu wyroku, zanim dojdzie do osadzenia; warto także pamiętać o wniosku o wstrzymanie wykonania kary. O SDE można również wnioskować w trakcie odbywania kary, jeśli pozostała część do odbycia kary pozbawienia wolności mieści się w ustawowych granicach.

Gdzie złożyć wniosek i co w nim wykazać

Pismo składa się do sądu okręgowego wydziału penitencjarnego właściwego dla miejsca zamieszkania skazanego lub zakładu karnego, w którym obecnie skazany przebywa. Kluczowe jest przekonanie sądu, że cele kary zostaną osiągnięte bez izolacji w ramach zakładu karnego. W praktyce należy wykazać stałe miejsce pobytu, stabilne zatrudnienie lub naukę, realne obowiązki rodzinne, gotowość do współpracy z kuratorem oraz racjonalny plan dnia, który da się ująć w harmonogramie. Dokumenty takie jak zaświadczenie od pracodawcy, plan dyżurów lub grafik pracy, potwierdzenia leczenia czy terapii, oświadczenia i zgody osób pełnoletnich współmieszkańców, wzmacniają wniosek i ułatwiają sądowi ocenę jego wiarygodności.

Jak przebiega procedura i jakie są obowiązki

Po wpłynięciu wniosku sąd weryfikuje przesłanki oraz w pierwszej kolejności zleca sprawdzenie warunków technicznych przez podmiot dozorujący (zasięg, zasilanie, możliwość instalacji urządzeń). Decyzja sądu zapada na posiedzeniu, po wysłuchaniu skazanego lub jego obrońcy. W razie zgody sąd określa miejsce odbywania kary, dopuszczalne odstępstwa od przebywania w domu i precyzyjny harmonogram. Naruszenia od wyznaczonego harmonogramu mogą skutkować cofnięciem zgody na SDE i zarządzeniem odbycia kary w zakładzie karnym. Skazany pozostaje pod bieżącą kontrolą, współpracuje z kuratorem i ma obowiązek niezwłocznie informować o każdej zmianie istotnych okoliczności (praca, adres, zdrowie).

Co mówi orzecznictwo

Sądy podkreślają, że zgoda na SDE ma charakter fakultatywny i wymaga indywidualnej oceny całokształtu okoliczności dotyczących danego skazanego. Nie wystarcza samo spełnienie wymogów, sąd musi ustalić, czy przy danych cechach sprawcy i jego sytuacji życiowej cele kary będą realizowane bez izolacji. W razie odmowy sąd powinien jasno wyjaśnić, dlaczego mimo spełnienia przesłanek z art. 43la k.k.w. uznał, iż brak jest podstaw do zastosowania SDE, akcentując uznaniowy, ale kontrolowalny charakter tej decyzji.

Dozór elektroniczny – Adwokat Katowice

Dozór elektroniczny jest realną alternatywą dla izolacji penitencjarnej, ale nie działa z automatu. Najpierw trzeba wykazać formalną dopuszczalność i pozytywną prognozę, następnie przekonać sąd,
że rzetelny harmonogram i stabilne warunki życia zapewnią wykonanie kary pozbawienia wolności bez naruszeń. Im pełniejsza i bardziej wiarygodna dokumentacja przedstawiona przed sądem, tym większa szansa na pozytywne postanowienie. W dobrze przygotowanych sprawach SDE pozwala pogodzić dolegliwość kary z odpowiedzialnym funkcjonowaniem w rodzinie i pracy, realizując jednocześnie cele prewencyjne i wychowawcze orzeczenia.