Tymczasowe aresztowanie – jak przekonać sąd do środków wolnościowych?
6 listopada, 2025
Posiadanie narkotyków to jedno z najczęściej spotykanych przestępstw w polskiej praktyce sądowej. Kluczowe znaczenie ma tu rozróżnienie między posiadaniem „na własny użytek” a posiadaniem „znacznej ilości”. Od tej kwalifikacji zależy nie tylko wymiar kary, lecz także możliwość umorzenia postępowania i przede wszystkim kwalifikacja prawna danego czynu. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii nie definiuje pojęć „ilości nieznacznej” czy „znacznej”, dlatego to sądy i biegli ustalają ich znaczenie w oparciu o ilość i rodzaj środka, jego czystość i kontekst sprawy.
Podstawy prawne
Zgodnie z art. 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, posiadanie narkotyków jest karalne. Typ podstawowy zagrożony jest karą do 3 lat pozbawienia wolności, natomiast w wypadku znacznej ilości kara może sięgnąć nawet 10 lat. Art. 62a tej ustawy przewiduje jednak możliwość umorzenia postępowania, jeśli środki odurzające były przeznaczone wyłącznie na własny użytek, a ich ilość była nieznaczna, jeżeli orzeczenie wobec sprawcy kary byłoby niecelowe ze względu na okoliczności popełnienia czynu, a także stopień jego społecznej szkodliwości. Przepis ma charakter uznaniowy, czyli może, ale nie musi być zastosowany.
Czym jest własny użytek
O posiadaniu na własny użytek mówimy wtedy, gdy ilość i sposób przechowywania narkotyku wskazują, że nie był on przeznaczony do obrotu. Sąd ocenia indywidualnie sytuację oskarżonego, częstotliwość używania, stopień uzależnienia, sposób zapakowania substancji oraz okoliczności ujawnienia. Samo oświadczenie, że narkotyki są na własny użytek, nie wystarczy. Ważne jest, aby to potwierdzały inne dowody, takie jak opinie toksykologiczne czy brak przedmiotów wskazujących na handel, np. wag, woreczków i gotówki.
Znaczna ilość – jak orzekają sądy
Sądy od lat próbują wyznaczyć granice między ilością osobistą a „znaczną”. Utrwalona linia Sądu Najwyższego wskazuje, że „znaczna ilość” to taka, która mogłaby jednorazowo zaspokoić potrzeby co najmniej kilkudziesięciu osób; ocena nie może opierać się wyłącznie na wadze brutto i wymaga uwzględnienia rodzaju środka oraz właściwości (w tym czystości). Zob. np. SN, IV KK 49/14 – uzasadnienie syntetycznie przywołuje tę definicję i wcześniejsze orzeczenia SN.
W praktyce sądy posługują się wartościami orientacyjnymi, ale nie są to sztywne tabele; identyczna masa może być kwalifikowana odmiennie w zależności od kontekstu sprawy i dowodów. Ilustracyjnie: SN, III KK 73/17 dotyczy kwalifikacji ilości marihuany i pokazuje, że sama waga nie przesądza bez analizy okoliczności.
Ocena sądu w sprawach o umorzenie (art. 62a ustawy)
W postępowaniach o umorzenie sąd analizuje przeznaczenie i realne potrzeby konkretnej osoby, a nie tylko liczbę gramów. Wraz z pełniejszym zabezpieczeniem materiału dowodowego maleje potrzeba surowszej kwalifikacji. SN przypomina, że rozstrzygnięcie musi być zindywidualizowane i oparte na całokształcie okoliczności. Przykładowo w sprawach narkotykowych SN wielokrotnie korygował automatyzm w kwalifikacji „znacznej ilości” i wymagał kontroli, czy celem było użycie własne czy obrót.
Obrona w sprawach o posiadanie narkotyków
W obronie najważniejsze jest wykazanie, że substancje nie były przeznaczone do obrotu. Pomocne są opinie biegłych toksykologów, wyniki badań krwi potwierdzające zażycie środka oraz dokumenty wskazujące na leczenie uzależnienia. Argumentacja obrony powinna podkreślać niską społeczną szkodliwość czynu oraz, że zachowanie nie zagraża innym osobom.
Pomoc adwokata w sprawach narkotykowych
Granica między posiadaniem na własny użytek a posiadaniem znacznej ilości pozostaje nadal płynna. Każda sprawa wymaga indywidualnej analizy i opinii specjalistycznej. Ostatecznie to kontekst, a nie tylko liczby, decyduje o ewentualnej odpowiedzialności karnej. Starannie przygotowana linia obrony, oparta na dowodach naukowych i argumentach o niskiej szkodliwości społecznej, może przesądzić
o umorzeniu postępowania lub złagodzeniu kary.
